Seks, skeermeslemmetjies of soeke na sin?

Dis binnekort tyd vir my volgende Life Skills post.

Ek het nou al onderwerpe aangeroer oor geloof, cool wees, seks met skoolmeisies, gay-wees, beroepe, vryheid, vryery, integriteit, sosiale rokery, fokken gevloekery, en hoe om jou drank te handle.

Watse onderwerp wil jy hê moet ek volgende aanroer?

Hm?

Life skills #6 – wie is meer volwasse?

Voor ons verder gaan met die bespreking van die vierde Lewensoriënteringkwessie (die vorige drie het gegaan oor rook, drink en vloek), wil ek hê leerders moet die vraag hieronder vir die vyf verskillende scenario’s beantwoord:

Wie is meer volwasse?

1. Die meisie wat haar sakgeld uitgee op sigarette en saam met haar vriende rook of die meisie wat haar sakgeld spaar en sonder rook kan sosialiseer?
2. Die ou wat vyf biere kan down en nugter huis toe ry, of die ou wat drie drankies stadig geniet en ‘n lift reël as hy pub toe gaan?
3. Die meisie wat in ‘n kort rompie sewe ouens in een aand vry, of die meisie wat rustig gesels met die twee interessante ouens en nuwe vriende maak?
4. Die ou wat ‘n patchy donsbaard groei om ouer te lyk of die ou wat gereeld skeer en wag vir sy baard om digter te word?
5. Die meisie wat haar onderwyser uitvloek, of die meisie wat geartikuleerd van haar onderwyser verskil?

Soms probeer tieners net ‘n bietjie te hard.

Of hoe dink jy?

Life skills #5 – jou ma se

Hierdie Lewensoriëntering blog-les sluit aan by die vorige twee wat handel oor social smoking en hoe om jouself nie moertoe te drink nie.

In breë trekke probeer ek ‘n gesprek fasiliteer oor verskillende fassette van ‘n tiener se persoonlike welsyn (een van die vier hooftema’s van die nuwe vak, Lewensoriëntering).

Vandag se hoërskoolleerders rook, drink, vloek en vry vir ‘n vale.  In dié les kyk ons na die effek van ‘n vuilbek fokken gevloekery.

Hoekom vloek mense?

Kragwoorde kom in elke taal voor.  Mense het soms nodig om iets onvanpas en kragtig te skree wanneer hulle hul toon stamp, of wanneer hulle op ‘n persoon wil skree (uit frustrasie of woede).

Party vloekwoorde stam van die weer af:  Bliksem!  Donder!  Party van geloof af:  Hel! God!  Here!  Jirre!  Hemeltjie!  Ag vader!  Party van seks:  Fok!  Neuk!  Poes!  Naai!  Moer!*  Party van die dierewêreld:  Teef!  Bitch!  Vark!  Party van die skatelogie (toilet-toe-gaan-woorde):  Jou gat!  Kak!  Piss off!  Party van ras/kultuur/etnisiteit:  Boer!  Hotnot!  Coolie!  Kaffer!  Coconut!  ens.  Tipies is dit woorde wat in normale geselskap taboe (onvanpas) sal wees.

* Vlieg in jou moer in! kom aanvanklik van Nederlands af en het beteken Vlieg terug in jou moeder se baarmoeder in!  d.w.s. jy spreek nogals ‘n kwaai vloek oor iemand uit:  jy verwens hom in sy ongebore staat in.

Hoekom vloek sommige mense konstant? 

Dis een ding om elke nou en dan met ‘n toonstamp ‘n lelike woord te sê, maar party mense, veral jongmense, vloek elke tweede woord.  Lees gerus my parodie op die sprokie Hansie en Grietjie wat daarmee die spot dryf.

Wanneer ‘n mens vanaf kindwees beweeg na grootmenswees, is daar dikwels die behoefte om alreeds as volwasse beskou te word.  Jy wil selfstandig wees en jou eie baas.  Jy wil grootmenstaal gebruik en jou verset teen laerskooltaal.

Tipies sou jy op laerskoolgronde berispe word as jy lelik praat – jou eie maatjies sal jou verklik, maar in die hoërskool is hierdie tipe teenkanting teen soet-skoolkindjie-wees-taal normaal.  Tawwe ouens in die flieks vloek.  Jou sport coach vloek.  Jou vriende vloek.

Omdat jy nie gewoond is daaraan om vloekwoorde sommer orals te hoor nie, kan dit vrek snaaks wees.  Jis, die toets is gay.  Jirre, sy’t mooi bene.  Fokkit, Pietie is ‘n doos.  Deur af-en-toe ‘n vloekwoord in te span, kan jy volwasse en snaaks klink sonder veel moeite. 

Oftewel, so dink jy.

Hoekom ouens wat konstant vloek dose is

As jy nie meer tiener is nie, maar netmooi ‘n bietjie ouer, dan lag jy vir die kindertjies wat mekaar met hulle vuil gedagtes en spoegwoorde probeer beindruk.  Die kenmerk van volwassenheid is nie om gereeld en op onvanpaste tye erge vloekwoorde te gebruik nie, Bloedpoes!, maar om genuanseerd jouself te kan uitdruk.

Genuanseerd beteken om baie presies te kan onderskei tussen dinge wat baie amper dieselfde is, maar tog effentjies van mekaar verskil.  D.w.s. as jy jouself genuanseerd uitdruk oor ‘n fliek, dan sal jy nie meer sê: Fokkit, dit was kak!  en jou vriend  Jis, dit was piss cool!  nie.  Julle sal eerder uitwys dat die storielyn sleg was, maar die special effects goed, en die sound track oraait.  Vloekwoorde help nie juis om dit wat jy wil sê, duideliker te stel nie.  Dit word stop-elemente (soos die oormatige gebruik van die woordjie, nè).

Hoekom mense minder moet vloek

Daar is volgens my vier redes waarom mense eerder minder moet vloek.  As jy vloek, dan kan jy:

1. mense regtig offend en/of laat sleg voel, sonder dat jy dit noodwendig bedoel
2. jou vlak van denke verlaag – vloek laat jou dommer klink, en minder krities wees oor dinge en mense rondom jou
3. vir baie lank aanhou snaaks bly nie – fok, as jy elke fokken ding probeer fokken afmaak as ‘n fokken grap deur fucked up dinge te sê, gaan mense nie vir lank dink jy’s befok nie
4. nie meer soveel impak met ‘n vloekwoord hê nie – slegs as jy selde vloek, het ‘n vloekwoord uit jou mond enige krag

Anyway, dis maar net my opinie oor vloek – dalk dink jy dis befok en regtig die shit.  Wat’s jou opinie?  Maak vloek jou dom?

Life skills #3 – social smoking

Facebook feeds verklap gedrag

Ek het onlangs ophou onderwyser-wees by ‘n skool in Kaapstad. Om kontak te behou, het ek enkele leerders ge-add as facebook-friends. Eers net een of twee matrieks; toe ‘n kranige graad 11 skaakspeler wat my lesse sal mis, en daarna sommer ‘n verskeidenheid graad 8 tot 10’s.

Nou sit ek met ‘n hele spul van hulle.

Dis uit hulle facebook news feeds (videos, foto’s, posts) lat ek die volgende aflei:

1. hulle rook
2. hulle drink
3. hulle vloek
4. hulle vry

…al van vroeg af.

En dis die soetes.  Hulle is nie skaam daaroor nie; inteendeel, hulle comment trots oor-en-weer op mekaar se kuierfoto’s.  Selfs hulle profile pics is dikwels riskant.

By ‘n onlangse house party is ‘n honderd drankbottels in swartsakke na die tyd weggegooi – en is die gasheer-kuiergat nou tot April gehok.  Shame.

Persoonlike welsyn – Those who do not, teach

Dit laat my dink dat daar in heelwat gevalle leerders is wat meer “lewenswys” is as die onderwysers wat hulle onderrig.  Leerders wat al meer rondgetoer het deur die wêreld, meer upper-class funksies bygewoon het.  Al van veel vroeër af deur die strate van Kaapstad gecruise het en eerstehands met seks, dwelms en emo te doen gekry het.

Hm, miskien is “lewenswys” nie die regte woord nie, maar nietemin, julle verstaan wat ek bedoel.  Hulle ken die kuierplekke in Kaapstad en die kunsgalerye van Amsterdam.

Dis in die lig hiervan dat ek versigtig is om “klas te gee” in die bogenoemde vier punte (rook, drink, vloek en vry).  Ek gaan eerder praat oor social smoking – en wag dat julle vir my vertel wat julle opinie is daarrondom.  Die comments kan anoniem wees; jy hoef nie jou naam te gee nie.

To smoke or not to smoke

Ek vermoed dat dit deesdae ‘n sosiale plig is om te leer rook.  Dis deel van menswees – hoe jy met rokers omgaan (sonder om hulle bv. te veroordeel vir ‘n bad habit).

Alhoewel daar strenger wetgewing is oor waar jy mag rook, en die pakkies vol waarskuwings is, bly rook ‘n sosiale verskynsel.  Biljoene mense rook desondanks die longkanker, emfiseem, geel tande, geel vingers, en slegte asem wat dit hulle gee.  Want dis lekker.

Hoekom brandende stuff inasem?

Miskien voel jy rook is regtig vuil en ‘n afskuwelike gewoonte.  En jy’s reg.  Die idee van teer inasem, is nie aanloklik nie, maar nikotien en ander narkotika (dwelmmiddels) word maklik en vinnig deur die longe direk in die bloedstroom opgeneem, so die uitwerking van iets inasem, het dikwels ‘n vinniger reaksie as om iets te kou/eet/in te sluk.

Die lekker stuff wat jy inasem met sigarette is nikotien – dit reageer (chemies) met die endorfiene en dopamien in jou brein wat jou ‘n ligte high gee.  Sterker dwelmmiddels soos dagga, heroïen, coke en tik het sterkter chemiese reaksies in jou liggaam – en spesifiek in jou brein wat permanente skade aanrig.

So, hoekom leer rook?

Wel, dis moeilik om jonk te wees, uit te gaan na ‘n kuierplek, en nie met rokers te doen kry nie.  So, jy moet leer hoe om sosiaal in te pas en die rokery-storie te doen, of nie te doen nie, met styl either way.  Die groot rede hoekom jy moet leer van rook, is sodat jy nie verslaaf raak aan sigarette (of ander goeters) nie.

Jy wil nie verslaaf raak nie, omdat dit vir jou baie geld gaan kos (veral as jy ‘n pakkie ‘n dag gaan rook), jou gesondheid obviously gaan opneuk, en nie cool gaan wees as jy die heeltyd met ‘n sigaret in jou mond moet sit nie.  Dis dalk okay om in ‘n sosiale konteks ‘n sigaret vas te hou, maar om in die reën buite te moet gaan staan omdat jy nie sonder ‘n sigaret kan klaarkom nie, is net sad, dink jy nie?

Hoe om nie verslaaf te raak nie

1. Wanneer die hubbly jou kant toe kom, sê dit het jou laas keer so naar gemaak, dat jy nooit weer wil hubbly rook nie.
2. Of puff eerder die hubbly net ‘n bietjie, moenie dit te diep inasem nie.
3. Of asem dieperig in die tweede keer, proes ‘n bietjie, en puff die res van die aand, en pass dit redelik gereeld aan.
4. Wanneer mense sigarette aanbied, sê nee, jy sukkel met jou asma.
5. Of puff die sigaret ‘n bietjie, maar moenie diep inasem nie.
6. Of sê net nee, jou ouers/oom/broer rook soos ‘n skoorsteen en jy dink dis ‘n crap idee.
7. Of asem dieperig in een of twee keer, maar puff die res van die sigaret maar net, en moenie nog ‘n derde en vierde sigaret die aand rook nie.
8. Sê maar eerder nee vir shaky goed as jy nie weet wat iemand vir jou aanbied nie; jy weet nie watter stuff is in ‘n spliff gerol nie.
9. Dalk kan jy die een wees wat sigarette aanbied, of dit rol, of die lighter/vuurhoutjies het, maar probeer om eerder nie die ou te wees wat heeltyd bum by die res nie.
10. Fokus op die grappe en die gesels, hoe meer jy praat en deelneem, hoe minder het jy ‘n sigaret in jou hand nodig om jou mond mee besig te hou.

As jy hou van rook – dan rook gerus.  Maar doen dit soos wat dit bedoel is om te doen – as ‘n sosiale ding.  Soos wat die Xhosa’s in die Oos-Kaap dit destyds met hulle lang pype gedoen het, of die Indiane, of jou oupa op die plaas se stoep met ‘n langsaam-gestopte tabakpyp waaraan hy heelaand teug en stories aan die kleinkinders vertel.

Daar is ‘n tyd en ‘n plek vir dwelmmiddels – stuff wat jou aanvanklik (dalk) “happy” laat voel en later laat kots, maar dis nie alleen, agter die muur op die skoolgronde se verbode terrein nie.  Geniet dit om te rook, tussen vriende, met ‘n gelag en ‘n gesels.  Nie a.g.v. ‘n craving nie.

Of hoe dink jy?  Moet leerders sommer in ‘n LO-periode sigarette en ‘n ligther kry sodat hulle kan proe hoe dit proe om te rook?