Die dood hang in die lug soos roosmaryn

16 Maart 2012 Weer opgedateer. Nogals drasties gewysig:

>>

in the garden moist with herbs

and so we die unceremoniously
as if suspended in a web of
fine lines finely trembling
in the wake of a tender breath

as if suspended in a web of
mist
in the wake of a tender breath
we drift between leaves, earth

mist
fine lines finely trembling
we drift between leaves, earth
and so we die unceremoniously

in the garden moist with herbs

>>

31 Januarie 2012 Hierso is my mees onlangse weergawe van hierdie gedig. Lees gerus van die stimulus wat my skryfproses geprompt het en kyk na my verskillende herskryf-probeerslae tot dusver. Wat ek hou van hierdie weergawe is dat ek bietjie meer detail ingebring het (van die roosmaryn-blare) en meer gespeel het met woorde (soos time and spaced) om bietjie meer gravitas aan die dood te probeer verleen:

the spider dies unceremoniously
suspended in its web
trembling slightly in the waking breeze
its fine hairs glazed with bright dust

suspended in its web
almost alive; hanging by a thread
its fine hairs glazed with bright dust
adrift in time and spaced between rosemary leaves

almost alive; hanging by a thread
trembling slightly in the waking breeze
adrift in time and spaced between rosemary leaves
the spider dies unceremoniously

>>

27 Januarie 2012 Ek het gister in ’n geplukte roosmaryntak in ’n vaas op my kombuiswasbak-vensterrak twee spinnekoppe sien sit, toegeweef in hulle spinnerakke van blaar tot blaar.

Gewoonlik laat ek spinnekoppe begaan, maar helaas nie gister nie. Ek vat ’n spuitkan-gif en spuit die lyfies wit. En oombliklik sak een se pootjie lam en die ander een omgekeer-verstrik.

Dis nogals treffend só ’n dood waar die spinnekoppe eintlik steeds lewend lyk, en twee versreëls kom skielik by my op: the spider dies unceremoniously | suspended in its web. Vanoggend speel ek toe verder en brei die gedagte uit tot ’n pantoen:

>>

the spider dies unceremoniously
suspended in its web
its fine body glazed with poison
hanging by a thread

suspended in its web
almost alive, but still and dead
hanging by a thread
clinging to its end

almost alive, but still and dead
its fine body glazed with poison
clinging to its end
the spider dies unceremoniously

>>

28 Januarie 2012 Nog ontevrede met die herhalingsritme en oorloop van die reëls, skommel ek hulle toe verder op, maar is nog nie tevrede nie:

>>

almost alive, but very still and very dead
the spider dies unceremoniously
its fine body glazed with poison
suspended in its web

the spider dies unceremoniously
as time passes by
suspended in its web
hanging by a thread

as time passes by
its fine body glazed with poison
hanging by a thread
almost alive, but very still and very dead

>>

Enige raad hiermee?

Onthou, my Engels is maar vrot!

belydenis | Ars Poetica

mag die maagd maria haar bene oopsper vanaand
en ’n digter die lewe inkraam
ja, baar vir my ’n goddelike kind
’n slet waarvoor die skaapwagters hulle skape sal slag

en ’n digter die lewe inkraam
wat wulps en wys die manne sal verlei
’n slet waarvoor die skaapwagters hulle skape sal slag
’n hoer van die nag

wat wulps en wys die manne sal verlei
ja, baar vir my ’n goddelike kind
’n hoer van die nag
mag die maagd maria haar bene oopsper vanaand

Die klank van stekelrige fynbos wat geel en oranje teen die nagwind brand

Rooi

teen die hange van die berg waar stekelrige fynbos nou-nog groei

hoor ek weer die klank van die brand toe dit naby was; die son was rooi en die vensterbanke vol roet

op die stoep waar ons gespeel het op die groen mat met sonpatrone oor alles

in ‘n tyd vol haasbek-herinneringe en yslekkers taai om die mond

>>

hoor ek weer die klank van die brand toe dit naby was; die son was rooi en die vensterbanke vol roet

ag, seerkry was skielik en sommer simpel soos kaalvoet op ’n bloublasie trap of ’n oop, teer knie

in ‘n tyd vol haasbek-herinneringe en yslekkers taai om die mond

en die reuk van ryp koejawels wat swaar hang in die lug en soet

>>

ag, seerkry was skielik en sommer simpel soos kaalvoet op ’n bloublasie trap of ’n oop, teer knie

op die stoep waar ons gespeel het op die groen mat met sonpatrone oor alles

en die reuk van ryp koejawels wat swaar hang in die lug en soet

teen die hange van die berg waar stekelrige fynbos nou-nog groei

>>

(Hierdie geheue-greep is geskryf in die vorm van ‘n pantoen: ses versreëls wat elk een keer herhaal in nog ‘n strofe: 1234 2546 5361)

onder die roesoranje net-kombers van jou bed se voetenent

onder die roesoranje net-kombers van jou bed se voetenent

span ‘n sagte songloed oor jou naakte lyf
waar ons op die leer rusbank mekaar helder oordag ontklee
jou gesig distort telkens as jy inkom vir ’n soen
en in ons nabyheid klink musiek, af in die straat raas kinders en die bure se worshond blaf

waar ons op die leer rusbank mekaar helder oordag ontklee
glimlag ons vir mekaar en my hand streel oor jou bors en langs jou heup
en in ons nabyheid klink musiek, af in die straat raas kinders en die bure se worshond blaf
terwyl ons ons onderlywe reëlmatig wieg, my lief

glimlag ons vir mekaar en my hand streel oor jou bors en langs jou heup
jou gesig distort telkens as jy inkom vir ’n soen
terwyl ons ons onderlywe reëlmatig wieg, my lief
span ‘n sagte songloed oor jou naakte lyf

* * *

Seinde ek in my vorige pantoen te veel leestekens gebruik het, het ek bogenoemde ene kaalgestroop.

Dis nogals tricky – maar belangrik, vermoed ek – om die enjambement (die oorloop van een versreël na ‘n ander, oftewel die vloei van twee versreëls in mekaar) in ‘n pantoen reg te kry (seinde die herhaling van versreëls die volgorde waarin hulle voorkom teenoor die ander reëls, verfomfaai).

Ek het die begin/eindreël aanvanklik vanaf  “onder die roesoranje net-kombers van jou bed se voetenent span ‘n gloed om jou lyf” verander na ‘n tipe stelsin “‘n sagte songloed span oor jou naakte lyf onder die roesoranje net-kombers van jou bed se voetenent” en uiteindelik na die opdrag (in die eerste versreël) wat vervorm tot ‘n stelsin (aan die einde) a.g.v. die enjambement/samevloei van die voorlaaste versreël.  Ook het ek die “onder die…voetenent” uit die gedig gesny en tot die titel verhef.  Ek’s onseker of wat ek gedoen het die beste opsie was, maar nou ja, lewer gerus kommentaar.

Let op dat daar geen beperking op die lengte/vorm van pantoene se versreëls geplaas word nie; dit sou dus – soos ook in my insomnia-pantoen (met die leestekens) – ‘n interessante besprekingspunt kon wees: Hoe dra die lengte van die versreëls (of die gebruik van welke leestekens ook al) by tot die tematiek/atmosfeer van die gedig?

Of ‘n gunsteling vraag: Hoe verskil die funksies van die dubbelpunt aan die einde van die eerste versreël met dié van die laaste versreël van die pantoen-gedig Langafstrand?  Haha – onthou, jy het nie ‘n grootmeester se gedigte nodig om poësie te onderrig nie.  Gebruik eerder die leerders se eie outentieke tekste, hulle eie pantoen-probeerslae, om oor enjambement en klankrym, ens. te gesels.

Die slagspreuk lui mos: Tell me and I will forget; Show me and I will remember; Involve me and I will understand.

Anyway, alle voorstelle en kritiek is welkom; ek beskou hierdie pantoene as ‘n lekker skryfoefening.  Probeer gerus ook ene!

Ontgaping van die moeë siel

Pantoen vir ‘n moeë liggaam | Ontgaping van die moeë siel

…die wydtes van die slaap ontgaan my
| klam ingebed onder die dun kombers |
…tik…die…tyd…deur…my…kop…
~ my gedagtes dwaal deur die dag se gedane dinge ~

| klam ingebed onder die dun kombers |
– dan rol ek om en knies my voosgevoude kussing!
~ my gedagtes dwaal deur die dag se gedane dinge ~
En ek bid vir die rus om te kom… maar:

– dan rol ek om en knies my voosgevoude kussing!
…tik…die…tyd…deur…my…kop…
En ek bid vir die rus om te kom… maar:
…die wydtes van die slaap ontgaan my

* * *

Haha, ja-ja, ek weet ek het dit oordoen met die leestekens, maar nietemin – ek hou van die pantoen-digvorm.  Jy sal sien dat daar hierbo eintlik net ses unieke versreëls is wat elke keer volgens die patroon elders in die vers herhaal.

Die herhalende reëls vorm – anders as waaraan ons gewoond is – ‘n rustige, sikliese ritme.  Die digvorm het dit derhalwe nie ten doel om, soos miskien met ‘n sonnet, ‘n gedagteprogressie op die spits te dryf nie; eerder om juis die eb en vloei van ‘n gedagte/gevoel/emosie voor te stel.  Amper soos ‘n wiegende mantra.

Probeer gerus self!

Probeer ’n pantoen!

Probeer gerus om ‘n pantoen te skryf.  Dis ‘n digvorm waar versreëls in die daaropvolgende strofes herhaal.  In Afrikaans help dit jou veral om iets meesleurends te skep.

Die digvorm verg slegs ses oorspronklike reëls wat dan volgens die patroon verdubbel en gerangskik word om oor twaalf reëls te strek.  Die laaste strofe skryf heeltemal homself!  En rym is opsioneel.

Strofe 1

Reël 1
Reël 2
Reël 3
Reël 4

Strofe 2

Herhaal reël 2 (strofe 1)
Reël 5
Herhaal reël 4 (strofe 1)
Reël 6

Strofe 3

Herhaal tweede versreël van strofe 2 (reël 5)
Herhaal reël 3 (strofe 1)
Herhaal vierde versreël van strofe 2 (reël 6)
Herhaal reël 1 (die heel eerste versreël van die gedig)

In die gedig hieronder het ek my verbeel ek staan op my oorle ouma se woonstelbalkon en staar na die see, die verte in.

Langafstrand

Anderkant die horison:
Waar die see die strand ontmoet,
Trek die gety nou terug;
En in rotspoele krioel die lewe

Waar die see die strand ontmoet,
Daar spoel die seeslakkies uit –
En in rotspoele krioel die lewe
Soggens en saans teen ’n verre kus

Daar spoel die seeslakkies uit –
Trek die gety nou terug;
Soggens en saans teen ’n verre kus
Anderkant die horison:

Lees nog pantoene op Estelleke se blog en speel-skryf saam.  Dit hoef nie meesterlike digkuns te wees nie; slegs ses reëls – ek is seker jy kan!