Tag Archives: parodie

Om werk te merk

Standaard

Onderwysers word oorlaai met merkwerk.  Een opstel x 35 leerders x 4 klasse per graad = baie rooi ink.  Veral taalonderwysers het ontsaglike hoeveelheidjies merkwerk (lees, luister, praat, skryf) vir elke kind se portefeulje.

So moes ek ook onlangs 22 parodieë bepunt.

Maar hoe nou gemaak as jy wil fokus op die leerders se groei en ontwikkeling?  …as jou lesplan uitloop op die redigering van tekste en jy leerders/studente wil kry om selfvertroue te ontwikkel in hul eie kreatiewe vermoëns…?  Maak jy dit nie als ongedaan met die merkery ter wille van ‘n punt nie?  …want of jy nou 18 of 47 uit 50 kry – albei punte ontmoedig verdere léér!  ‘n Punt veronderstel dat die proses afgehandel is: klaar, finis, afgemerk.  Punt.

lees verder

Parodie in drie dele: redigeer (3)

Standaard

Kreatiwiteit kan, volgens my, geleer en -onderrig word.  So ook kreatiewe skryf.

In my parodie-opdrag word leerders (in hierdie geval opvoedkunde-studente) begelei deur ‘n omskeppingsproses van ‘n sprokie tot ‘n eie verhaaltjie:  Eers som hulle die oorspronklike teks op, en dan torring hulle aan die verskillende verhaalelemente (karakters, tyd, gebeure, ruimte, tema en vertelinstansie) om die hele affêre snaaks te maak.

Hierdie benadering berus sterk op die konstruktivistiese leerteorieë wat nie net aanvaar dat leerders “kreatief” is of outomaties snap wat met die konsepte “opsomming”, “parodie” of “verhaalelemente” bedoel word nie, maar konstant hulle eie verstaan skep, en begelei moet word om – deur self te doen en te sukkel – geleer te kry.

lees verder

NOTA aan BEd- en NOS-onderwysstudente

Standaard

Die vakdidaktiek Afrikaans onderwysstudente wat Humor en konstruktivisme in die onderrig van kreatiewe skryf by my neem, moet asseblief kennis neem van die volgende bloginskrywings waarop hulle kommentaar moet lewer teen hierdie Woensdag 15 Oktober:

Vir die opsommings: https://mnrmuller.wordpress.com/2008/08/21/parodie-in-drie-dele-opsomming/

Vir die voltooide parodieë: https://mnrmuller.wordpress.com/2008/08/27/parodie-in-drie-dele-vlymskerp-spot-2/

Indien jy nie jou parodie indien nie, verbeur jy jou klaspunt vir dié module-deel.

Lees gerus ook al die ander inskrywings onder die Klasgee-kategorie om vir die eksamenvraestel voor te berei.

Parodie in drie dele: vlymskerp spot (2)

Standaard

In die eerste deel van die Parodie in drie dele is huidige Vakdidaktiek Afrikaanse studente aan die Universiteit van Stellenbosch gevra om ‘n klompie sprokies te lys, een te kies, en ‘n opsomming daarvan as comment te post.

Dis ‘n goeie eerste stap in die parodieskryfproses.

Om ‘n teks te parodiëer, moet jy die geykthede van ‘n teks omverwerp en aspris van sekere “verwagte” normes afwyk.  (Om dit te doen, moet jy eers mooi weet watter geykthede daar is.)

Hoekom ons onderwysers onderrig om leerders parodieë te laat skryf

Hierdie oefening met die onderwysstudente doen ek, omdat kinders, en veral tieners en millenniërs daarvan hou om anargisties te wees.  Om gesag uit te daag.  En om te speel en te waag en te lag.

Vir onderwysers is dit dus ‘n studentegesentreerde, prettige, interaktiewe les waarmee hulle die leerders in die proses van kreatiewe skryf kan begelei én hulle onderrig in die verskillende onderdele van ‘n narratief.

Jy wil hulle nie noodwendig graad 8’s leer wat die definisie van ‘n parodie is nie, maar jy wil hulle wel leer hoe om ‘n teks te parodiëer.  Hoe om snaaks te wees; hoe om te speel.  Hoe om dit te geniet om te waag met skryf.

Dis maklik om met leerders te begin gesels oor sprokies, van Shrek (wat ‘n parodie is) tot die broers Grimm se verhale; ook is dit waardevol om leerders te laat saamgesels en hulle sprokies en parodieë uit te ruil – jy gaan sien hoe laterale denke deur hulle saampratery bevorder word.

Hoe begelei ons leerders om tekste te parodiëer

Kom ons kyk na ‘n klompie maniere waarop jy aan ‘n teks kan torring:

  1. Verander die karakters se name, hulle karaktereienskappe, of hulle fisiese voorkoms.  (Sodra jy jou verbeel dat Rooikappie oorgewig is, en jy pas die tradisionele sprokie daarvolgens aan, dan kry jy met snaakse moontlikhede te make.  Hoe gaan die Wolf haar byvoorbeeld kan insluk?  Hoe gaan Rooikappie vrolik deur die woud trippel en blommetjies pluk vir haar ouma?)
  2. Verander die tyd waarin die sprokie afspeel.  (In plaas van lank, lank gelede kan jy Hansie en Grietjie nou laat afspeel in ‘n wêreld vol xenofobiese VIGS-wesies.  Solank jy hou by die idee van die sprokie, maar jy verander dalk die lekkergoedhuisie na ‘n dwelmhool, kan jy ‘n donker-humor parodie oplewer waarin jy met die hedendaagse hekse spot.)
  3. Verander die gebeure van die oorspronklike sprokie.  (Wat gebeur as Aspoestertjie nie haar skoentjie verloor nie, of as die galante prins nie ‘n happily ever after oplewer nie?  Hehe, ek dink sopas aan een van Roald Dahl se prettige Revolting Rhymes)
  4. Wysig die omgewing/milieu/ruimte waarin jou parodie afspeel.  (ipv Doringrosie se koninkryk wat in ‘n lange slaap verval, laat dit ‘n shopping mall wees wat toegroei met rankrosies.)
  5. Torring aan die tema van die sprokie.  (Dalk wil jy jou uitspreek teen Gouelokkies se misdaadneigings eerder as wat jy die drie bere se pap te dik aanmaak.)
  6. Verander die vertelstyl of fokalisator van die sprokie-narratief.  (As die alomteenwoordige derdepersoonverteller vervang word met ‘n eerstepersoonsverteller, of Hansie en Grietjie vanuit die heks se suster se oogpunt vertel word, kan dit lekker grappig raak.)

Kan jy aan nog verhaalelemente dink wat jy kan omkeer en verfomfaai?  (Daar is nog heelwat – dink ‘n bietjie!)

* * *

Gebruik nou jou sprokie-opsomming (maak seker dat dit korrek en volledig is) en speel ‘n bietjie rond daarmee.  Verander eers ‘n karakter effens – kyk watse idees maak dit in jou kop los; speel met die tyd – moderniseer die verhaal (wat MXit die Wolf vir die drie varkies?), of laat dit in die ruimtetyd of oertyd afspeel; speel ‘n bietjie rond met van die gebeure – dalk kan die Wolf wél by die baksteenhuisie inkom en spek skiet; dalk kan jy jou parodie in Stellenbosch laat afspeel, of Koekenaap; inverteer ‘n bietjie die tema en kyk wat gebeur dan; ensovoorts.

Geniet dit; verander dan ook die titel van jou aanvanklike sprokie (maar sodat ons steeds kan raai wat jy parodiëer).  Post jou draft-storie sodra jy ene aanmekaar getoffie het.  Kom ons kyk hoe fyn kan jy spot.

Parodie in drie dele: opsomming

Standaard

‘n Goeie kreatiewe-skryf oefening vir hoërskoolleerders is om ‘n parodie van ‘n sprokie te skryf.

(‘n Parodie is kortweg ‘n spottery of verdraaïng van die oorspronklike teks; sprokies is feëverhale.)

Die hele skryfoefening beslaan uit drie dele.

Deel een: som die oorspronklike sprokie op

Laat die kinders gesels en lag oor sprokies.  Lys ‘n klompie op die bord en laat hulle twee-twee aan nog sprokies dink en die name neerskryf op ‘n wit papier.  Help hulle reg met die Afrikaanse benaminge vir Cinderella, Goldilocks en dies meer.  Onderskei tussen strokies en Disney stories en sprokies (feëverhale).  As iemand ‘n sprokie noem wat die ander nie ken nie, laat hom/haar kortliks vertel waaroor dit gaan.

Nadat die leerders (en die onderwyser) aan al die verskillende sprokies gedink het waaraan hulle kon, laat elkeen dan één sprokie kies waarvan hy/sy hou en goed ken.  En laat elkeen dan sy/haar sprokie in so tien tot vyftien reëls opsom.

Hier is ‘n voorbeeld van ‘n puntsgewyse opsomming van Hansie en Grietjie:

  1. Eendag lank, lank gelede hoor Hansie en Grietjie hoe hulle stiefma by hulle pa kla oordat hulle so arm is. Sy stel voor dat Hansie en Grietjie in die bos gelos word sodat daar genoeg kos vir hulle twee sal wees om te eet. Sy het nog nie gehoor van kindermishandeling, die handves van menseregte of welfare nie En sy het nie besef dat twee husse met lang ore afluister nie.
  2. Toe Hansie en Grietjie bos toe geneem is, laat val hulle ’n spoor wit klippies om hulle pad onverdwaalbaar te maak/ hulle weg terug te vind.
  3. Ná hulle verrassende terugkeer, fnuik die stiefma vir Hansie en Grietjie en sluit hulle by die huis uit en stuur hulle die bos binne sonder enige klippe. In die plek daarvan laat val Hansie en Grietjie broodkrummels om hulle pad terug te vind.
  4. Maar Slim vang sy baas, oftewel die bosdiere Hansie en Grietjie se krummels. Die eekhorings, miere, voëls en pofadders eet al die krummels op of steek dit êrens onder die grond weg langs hulle karsleutels. Gevolglik verdwaal Hansie en Grietjie.
  5. Hulle kom af op ’n lekkergoedhuisie en begin daaraan te peusel ten spyte van die feit dat dit sleg is vir hulle tande.
  6. Die lekkergoedhuisie se eienaar, ’n heks, of Die Heks, gryp vir Hansie en Grietjie en gooi vir Hansie in ’n hok terwyl Grietjie die huisie fluks begin skoonmaak.
  7. Die Heks voer Hansie dik sodat sy hom kan eet. Sy kan nie goed sien nie en voel telkens Hansie se vinger deur die tralies om vas te stel of hy vetter word.
  8. Grietjie gee vir Hansie ’n beentjie om deur die tralies te steek in plaas van sy vinger. So flous hulle Die Heks (wat duidelik nie te slim is nie én ook nie lekker kan sien nie) dat sy dink Hansie is baie maer.
  9. Uit desperaatheid besluit Die Heks om maar maer sop van Hansie te maak en sy kook ’n groot pot water op die vuur.
  10. Voordat Hansie egter in die sop kan beland (!), stoot Grietjie Die Heks in die vuur en ontsnap saam met Hansie uit die huis.
  11. ’n Groot wit gans laai hulle op en vlieg vir Hansie en Grietjie terug huis toe waar hulle ouers hulle met ope arms ontvang. Hulle slag toe die reuse gans, begin ’n verekus-singbesigheid en bêre die vleis vir happily ever after.

Okay, miskien is die opsomming hierbo nie die beste voorbeeld nie, maar nietemin.  As jy feëverhaal-boeke byderhand het, laat die leerders sommer tussendeur hulle sprokies naslaan om te kyk of daar inderdaad ‘n wit gans vir Hansie en Grietjie kom oplaai het.

Dis die eerste deel van die parodie-skryf: om die teks waarmee jy spot, heeltemal te ken.  (Jy sou die opsommings ook kon bepunt, of gebruik in latere taaloefeninge.)

Neem gerus deel aan hierdie skryfopdrag – probeer dit gerus:

  1. Lys in jou comment die name van sowat vyftien sprokies, en
  2. Kies dan een sprokie, en som hom op.

Ek lees graag julle opsommings!

Grietjie en Hansie – ‘n Bos parodie

Standaard

—————————-

Hierdie “sprokie” is opgeneem in Die Literator waar dit as parodie bespreek is.  Ek post dit nou maar hier, omdat ek self terug in die Bos is! 😛  Verskoon asb. die taalgebruik – nie vir sensitiewe lesers bedoel nie!

—————————-

Grietjie en Hansie – ‘n Bos parodie

Net nou die ander dag rock Grietjie en Hansie op by die McD’s en lek hulle lippe af. Dis McFlurry tyd. En dis fokken laat. (Die son kom oor twee ure op en die Bos draai al klaar.)

“Fokkit!” sê Grietjie. “McDonalds is toe. Wie de fok het die fokken plek toegemaak? Die vraag hang in die lug. “Dis fokken fucked up!”

Hans knik sy kop inskiklik. “Dit is so,” sê hy en wag dat die wêreld ophou draai/sy kop met sy brein opvang.

Grietjie smeer haar makeup-gesig teen die glasdeur wat nie wil oop nie. Daar’s ’n overall tannie wat rondbeweeg binne. “Hey, fucking bitch!” skree sy en skop teen die glas. Dit maak ’n spinne­koppie/kring uit in ’n web. “Fokken maak oop!” probeer sy weer, maar die cleaner verdwyn agter in die kombuis met ’n besem. “Fokken heks!” skree sy agterna.

(Die BP-petroljoggies werk ongestoord voort. Die glasruit hy word elke week vervang en die studente hy is nie mooi.)

Hans sukkel met sy balans. Sy vroeëre kopknik-beweging vang hom nou. Hy gryp in die lug en val onelegant neer op sy knie. Hy voel naar. (Veels te veel rosyntjiesap.)

“Fok, staan op!”

“Ek moet badkamer toe…” mompel Hansie. Hy besef sy fyn moto­riese vaardighede is in hul moer. Hy het net pyn-moroniese vaardighede oor. “Fokkit, jy’s fucked,” sê Grietjie… “Jou klein doos.”“Ja…” kreun hy. Hy weet nie van die doos-deel nie, maar wat dronkheid betref, is hy inderdaad fucked. Grietjie kyk onsimpatiek na hom terwyl hy so beskaafd as moontlik op die grond probeer spoeg om sy naarheid weg te kry. “Waa’s’ie badkamer?”

“Fok jou! Fok off…”

Hansie stut mettertyd homself regop en sien vaagver ’n Klippies-en-Cola-poster teen die lamppaal swem. Hy swaaistap sukkelrig daarheen en hoor Grietjie verlangs vloek. By die baieste Klippies-lamppaal sien hy die pub en strompel by die trappe op. Êrens verbeel hy homself hy hoor ’n sirene.

Die dansbaan het net ’n uitgedunde groepie bittereinders en hy vleg maklik deur tot by die badkamer. Ná ’n ruk bibber sy selfoon. Hy vat ’n laaste sluk water, plas sy gesig wakker en lees Grietjie se SMS: “fok kom mcds toe.”

Hy maak so.

Of altans, hy probeer.

Buite die kuierkroeg volg hy die lamppale met die rooi-en-swart Klippies-en-Cola-Touch-Rugby-plakkate. Nou effe nugterder, is die pad heelwat korter.

Grietjie het nog nie moeg geraak van skop en skree nie. (Dit herinner hom aan kleintyd.) “Die plek is toe, Grietjie…” probeer Hansie toe hy naby is.

(Dit was die verkeerde ding om te sê.)

Op die volgende oomblik is daar glasskerwe oral en Hansie se lyf volg sy kop, of meer spesifiek, sy oor wat driftig deur sy suster gekoeksuster word.“Ék sal fokken besluit wanneer die plek toe is!”

(Of, meer spesifiek, wanneer dit oop is.)

“HAYI, SUKA WENA!,” skree die skoonmaakster. Iets is nie lekker met haar oë nie. Sy hou die besem beskermend voor haar bors. “EK GAAN HOM DIE BOERE (DIE POLISIE) BEL!” waarsku sy.

Hansie se kop suis van die oordraai. “Ons gaan in die sop beland, Grietjie!” skree hy. Hy verbeel weer hy hoor ’n alarm of ’n sirene of iets, maar dis waarskynlik die radio wat hard binne die McDonalds weergalm.

“Maak my ’n chicken McMeal, ’seblief,” sê Grietjie, amper beleefd (soos wanneer sy vir haar ouers vir nog sakgeld vra).

“Nie vir my nie, dankie!” chip Hansie in. “Ek’s op ’n dieet.”

“HAYI, WHAO! SUKA WENA! DIE KOMBUIS HY IS TOE! GA’ HYSTOE! VOETSEK! DIE POLISIE, HY GAAN JULLE VANG!”

Grietjie grinnik grimmig.

“Daar het jy dit nou, Grietjie…” probeer Hansie so diplomaties en sober as moontlik. “Ons kan net-nou ontbyt eet.Hy kners op sy tande.Kom ons gaan…

Fokkit! sê Grietjie en kyk na die glasskerwe wat oral lê. Die glasoog cleaning lady dans bewerig soos ’n sangoma op ecstacy, alkohol en ongeëtiketteerde happy pills. Self gebeur als in Grietjie se kop in slow motion. Hansie krul onder haar duim-en-voorvinger-greep en kerm kort tjankgeluidjies. Buite kyk die petroljoggies soos opgewipte meerkatte na die hele petalje en duskant sien sy drie dronk ouens wat plakkate van die lamppale steel.

“Fokkit, Hansie…” sê sy weer. Die skoonmaakster steier stadig terug en val oor ’n stoel wat agter haar staan. Dit vat ’n ewigheid. Hansie wring Grietjie se voorvinger langsamerhand van sy oorlel af en ploeter lomp op die grond rond. Hy het glas in sy bene en op sy wang. Tyd staan amper stil.

’n Dik bedompigheid vermolm Grietjie se moed, so asof sy gaan uitpass. Sy voel half-doodnugter. “McFuckit, Hansie!” probeer sy weer en sien in haar gekraakte weerkaatsing te veel rooi.

En toe is dit dit.

’n Ruk later toe die wit ambulans aankom, was dit gans te laat.

Hansie is hospitaal toe en het kort daarna vir McDonalds gesue oor té gevaarlike glas en miljoene uit ’n settlement gekry. (Dis hoekom daar deesdae waarskuwings op glasdeure en vensters is.)

Die heks het nog tot laat wakker gebly, die cash register leeg-gesteel, die skerwe met ’n skoppie en borsel opgevee en al die bloed van die teëls opgemop.

KUGQITHA.

—————————-

Hierdie “sprokie” is opgeneem in Die Literator waar dit as parodie bespreek is.  Ek post dit nou maar hier, omdat ek self terug in die Bos is! 😛  Verskoon asb. die taalgebruik – nie vir sensitiewe lesers bedoel nie!

—————————-