heelbreindenke

 

Om denke te verstaan, onderskei mense dikwels tussen linker- en regterbreindenke: jou logiese, analitiese vermoë teenoor jou kreatiewe, skeppende vaardigheid. Dit is ’n handige konstruk – en met eenvoudige aksies (soos om met jou nie-dominante hand te skets of skryf) kan jy jouself inoefen om geredelik van denkmodus te verwissel.

Linker-regter brein is ’n handige konstruk – maar ek vermoed jou breinfunksies is wel meer verweefd as wat die linker-regter onderskeid veronderstel. Nietemin.

My hipotese is dat, vir leer om so effektief as moontlik plaas te vind, jy so gereeld as moontlik ’n wisseling tussen die logies-wiskundige, sistematiese manier van dink – en die speelse, skeppende vrye assosiatiewe wyses van dink, moet aanmoedig: jy moet jou kop kan oopmaak en lateraal dink en dan jou idees orden en uitdun en dan weer oopmaak in ’n iteratiewe proses.

Dis hoekom, voel ek, ’n mens speel moet inbou by jou werkplek, hoekom jy poësie moet onderrig nie net deur ou meesters se werk te analiseer nie, maar deur mense eers te laat skryf en sukkel – en dan te laat lees en die truuks van die meesters ontdek – en dan weer skryf en nog idees genereer, uitdun en weer probeer.

Te gereeld word alle spel en pret van ’n leervak gestroop tot jy oorbly met ongekontekstualiseerde feite. Te gereeld bemoei ons werknemers met pretlose opdragte en verwag dat hulle net linkerbreinagtig in werksplekke moet omgaan.

Die taak van opvoeders, voel ek, is om so slim as moontlik leerders te kry om ten volle met ’n engaged mind die wêreld krities te beskou. Om neurondraadjies oor beide lobbe te span.

konstruktivisme en die yking van jou denke

As “leer” selde die gevolg van “onderrig” is…

Ek het laasjaar by die Society for Research in Higher Education-konferensie Etienne Wenger hoor praat oor sy sosiale leerteorie-konstruk “communities of practice” wat hy uitgebrei het na individue wat in ‘n landscape of practice tussen verskillende “communities” rondbeweeg.

Vanaand lees ek weer ‘n bietjie van hom; ek hou van die inleidende paragraaf in sy hoofstuk “A social theory of learning” wat in die boek Contemporary theories of learning opgeneem is. Dit is ‘n samevoeging van lank-tevore gepubliseerde artikels van hom:

Our institutions, to the extent that they address issues of learning explicitly, are largely based on the assumption that learning is an individual process, that it has a beginning and an end, that it is best separated from the rest of our activities, and that it is the result of teaching. Hence we arrange classrooms where students – free from the distractions of their participation in the outside world – can pay attention to a teacher or focus on exercises… To assess learning, we use tests with which students struggle in one-on-one combat, where knowledge must be demonstrated out of context, and where collaborating is considered cheating. As a result, much of our institutionalized teaching and training is perceived by would-be learners as irrelevant, and most of us come out of this treatment feeling that learning is boring and arduous, and that we are not really cut out for it.

Etienne Wenger (1998) Communities of Practice: Learning, meaning and identity

>>

Skoolhoofde wat graad 8’s laat doop, moet strafregtelik vervolg word

Hierdie foto’s is vanjaar op ‘n skool se webtuiste gelaai onder die lêer Gr. 8-Oriëntering:

        

Ek sê dank die skoolhoof summier af!

Of hoe voel jy? Is dit alles deel van opbouende pret?

>>

Solank as wat ons omgewings aanhou skep waar matrieks, weens hulle ouderdom, dink en glo hulle is beter as ander – en hulle die mag gegee word om hulle gesag uit te oefen – kan ons nie ‘n oop, demokratiese samelewing daarstel nie.

As jy iemand waarlik wil laat tuis voel tussen ander, voel ek, is dit nie nodig om hom/haar af te breek en dán op te bou met verwagtinge van blindelingse lojaliteit nie. Nee. Die kere wat ek werklik gewaardeer gevoel het as skoolleerder, was daardie kere waar persone my behandel het, nie as die kind wat ek was nie, maar as die grootmens wat ek besig was om te word.

En om blindelings in iets te glo… watse burgers lei ons vir die samelewing op?

>>

Om die vuur van belangstelling aan te vlam

Ek is ‘n week of drie gelede gevra om my klasgee-filosofie te verwoord.  Hierso is dit (in my mooiste Engels):

>>

Personal teaching philosophy

I teach, because it is fun for me to do so. I enjoy facilitating discussion and seeing people grow in the complexities of and naunces in their thinking. It is a way for me to serve, maintain hope and create meaning through the work I do.

Teaching to me is more than the mere transferral of content matter; it is a critical engagement with knowledge and the community (and landscapes) of practice within which it is constructed and shared – and at its heart is a reciprocal, trusting relationship with those you teach and with those from whom you learn.

Apart from teaching the curriculum, it is important for me to develop students’ creative and critical reasoning skills, for them to challenge the status quo – and to keep their inherent interest and curiosity alive: “Education is the kindling of a flame, not the filling of a vessel” (Socrates).

I recognise the responsibility of being a teacher and vow to practise my profession in an ethical manner. I believe in the scholarship of teaching and learning – in reflecting and improving on the strategies I employ to facilitate learning, and remaining active in the research field, as a lifelong learner.

I subscribe to constructivist and connectivist learning theories and believe in blended learning, catering for personal differences of students in terms of their diverse backgrounds, personal experiences, multiple intelligences and preferred learning styles.

I want to challenge and surprise (even frustrate) the students I teach; make them feel and think; inspire them to act; make them laugh, and be confident.

Sharing in their lives, their thoughts and fears, joys and sorrows is my reward.

As teaching remains a challenge I will be open to criticism and welcome new ideas.

>>

Wat sou jy toevoeg? Waarvan verskil jy?

In die era van Facebook, sal jy jou oud-onderwysers opsoek?

Blogposts as mini-memoires (of ’n greep op penisse)

Wat begin het as ‘n plek op die web waar ek Xhosa- en Lewensoriënteringlesse kon post, het hierdie wordpress-ruimte stelselmatig vervorm tot ‘n reeks outobiografiese refleksies.

Interessant hoeveel staaltjies span uit frustrasies oor studenteleierskap; ek het dit nie verwag nie.

As ‘n memoire gedefiniëer word as ‘n greep uit jou lewe wat jy beskryf, oor reflekteer en aan ander kommunikeer, dan, vermoed ek, is hierdie blog inderdaad dít: ‘n hoop asinchroniese memoires uit my groeiende verlede.

Soms post ek bloot vetkrytsketse; dit het ook sy plek.

Maar dit is interessant om te sien waaroor ek als aan’t skryf is, en te wonder hoekom ek gedryf sou wees om dit te doen – wátter dinge my aanraak en dwing om iets wat eintlik net ‘n vlugtige gebeurtenis was, in my gedagtes te verleng.

Ek is bly ek doen dit; om die tyd te vat om dít wat ég is (vir my), te probeer verwoord… dit leer my ‘n rustigheid aan.  En maak my bewus van my feilbaarheid; my naïewe idealisme soms, en my eiewyse arrogansie.

Ek voel ek leer meer wanneer ek oor ‘n gebeurtenis reflekteer.

>>

Maar ‘n blog genaamd “mnr.muller en sy virtuele chalkboard” kom soms verkeerd aan ander oor, het ek besef.

Die meeste mense se konnotasie aan wie en wat ‘n onderwyser is, verskil van myne.  Hulle sien ‘n onderwyser as die een wat voor staan in die klas met ‘n lat en ‘n les; ‘n prediker van die weg, die waarheid en die eksamenvraestel.  Met die swartbord ‘n altaar waarop heilige koeie gegiet word; die bordkryt alleenlik in die onderwyser se hand.

Dit is allermins die tipe onderwyser wat ek was.

Ek het nie voor by ‘n swartbord gestaan nie, maar in die biblioteek, met losstaande turkoois-tafels en losstaande stoele, selfs rusbanke in die “klas”.  My witbord was op wieletjies, en die kleurpenne in almal se hand.  Vir ‘n Xhosa-les oor liggaamsdele, deel ek ‘n swemgala-foto uit met pyle wat wys na leerders se kop, oë, neus, maag, bene, skouers, knieë; ek deel woordeboeke uit in die klas, en laat hulle self die woorde opsoek en inskryf; dan sit ek tussen hulle en por hulle aan om maniere te vind hoe om dié nuwe woorde te memoriseer: leer hulle die vaardigheid aan om assosiasies te tref, om te leer.  “Iliso” (oë) sê Chris, herinner hom aan die “Elize”, een van die karakters in hulle Afrikaanse voorgeskrewe boek, wat swaksiende is: Briljant!  Party interpreteer dat die pyl wys na ‘n elmboog, die ander ene soek “voorarm” op.

En só leer ek ook.  Konstant in gesprek met woerelende leerders; elkeen met ‘n eie kennisvlak, vrae, persepsies en wanpersepsies, ervaringe, wysheid en inslag tot geluk.  Ons daag mekaar uit; ‘n graad 9 seun soek die Xhosa-woord op vir “penis” en skryf dit op sy papier en die witbord neer, met ‘n pyl wat hy na die seun se boardshorts trek.  Ons lag en besef “umthondo” is dalk van “-thanda” (-hou van/-lief wees) afgelei, ‘n koppeling wat hy nou kwalik sal vergeet.  (Later daardie dag roep die skoolhoof my in: een van die vroue-leerders se ouer het gebel oor onwelvoeglike woordgebruik in die klas.)

>>

‘n Week of so gelede nooi die einste “umthondo”-oudleerder, nou ‘n eerstejaarstudent, my oor na sy universiteitskoshuis, wat ook eertyds my oudkoshuis was.  Ek het hom ‘n ekstra oranje knopie gevat, baie gepas omdat hy syne juis vroeër die vorige week verloor het.  (Die knopies dra hulle vir ‘n kort tyd om mekaar op kampus te kan uitken; ‘n slim simbool waarmee jy ‘n sin van eenheid kan skep, al is almal ooglopend anders aangetrek.)

Vir my, wat graag met jongmense werk – en my kort tyd by my oudskool soms verlang – was dit heerlik om sy interpretasies van die werklikheid te kon aanhoor, en oudergewoonte uitdaag.

Miskien sal ek daarom nie vertel hoe die onderprim, vir wie ek toe in die koshuisgang raakgeloop en vriendelik gegroet het, my agterdogtig aangekyk het en ‘n tree terug gegee het nie, nie noem hoe die inwonende hoof my kort daarná kom opsoek het in die quad en gevra het dat ek in die toekoms my eerder eers by hom moet aanmeld nie; laat ek eerder vergeet hoe die primarius hande-voor-sy bors bly staan het toe ek hom ‘n stukkie koue waatlemoen aanbied.  Vir my is hulle nog kwaad oor ek durf kritiek lewer. Durf reflekteer oor praktyke wat vir hulle heilig is.

>>

Welke klaskamer-atmosfeer jy ook al wil skep, oop vir kritiek en gesprek; nie almal geniet dié vryhede nie.  Soms is dit intimiderend om op die witbord te kan skryf – deel te neem aan die koei se slag.  ‘n Hand op te steek; van iemand te verskil.  (Sê nou maar net die afgeslagte koeie was nooit heilig nie?)

>>

Umthondo is ‘n mooi woord, deels vanweë my moontlik-verkeerde assosiasie met “-thanda”.  Maar ook omdat dit ‘n greep uit my lewe uit oproep, van ‘n jonger ek wat dit kon waag om die leerplan oop te gooi vir verrassings en vermanings en pret.

‘n Woord waarmee jy verskillende grepe se drade saam kan trek, pun intended.

Kyk, hy is skadeloos, wees hom tog genadig.

>>

Die rol van die nar(rator) in die onderwys

In die verlede was storievertel die enigste wetenskap; die enigste pedagogie.  Feite verweef met fiksie.

Kollektiewe kennis is deur oorvertel oorgedra.  Soms by die vuur, soms in die veld, soms langs die rivier.  Deur storievertel en self-probeer.

Kinders om ‘n kampvuur die klaskamer.

* * *

Die rol van die narrator – die ene wat die stories opmaak en oorvertel; wat die kinders se oë laat rek, en die jongelinge laat skater – is steeds vandag relevant.

Tussendeur die powerpoint slides en internet, word die meeste klasgee nog steeds met bordkryt en praat gedoen – en die vermoë van die onderwyser om leerders met blote woorde mee te sleur; hulle verbeeldings te prikkel; hulle te laat lag – bepaal nog merendeels die sukses van kenniskonstruksie by die kind.

* * *

Maar vertel ons nog genoeg stories?

Laat ons nog genoeg aan kinders se verbeelding oor – om self kamma-werklikhede in hulle koppe te skep?

* * *

Ek dink die wêreld sal ‘n beter plek wees as onderwysers vir kinders Die Kleine Prinsie lees, die verskillende karakters se stemme namaak en hulle die verskillende planete laat onthou.

(Later sou hulle die planete as mind mapping tool kon gebruik – en feite wat hulle moet memoriseer bêre op die ryke verbeeldingswêrelde wat hulle in hulle gedagtes geskep het.)

Om te yk én te vernuwe

Prosesse by groot burokratiese instansies moet geyk word.  Prosedures moet vasgelê, herhaal en verfyn word.  Sodat die ratte van die masjien glad kan hardloop.

Dieselfde geld wanneer jy voorgraads klasgee: Aanvanklik het jy nuwe notas en baie idees, maar mettertyd verfyn jy jou loskop-denke tot geykte lesse wat logieserwys suksesvol op mekaar volg.

Maar “yking”, of om “geyk te wees” word ook in ‘n negatiewe sin gebruik: dit is inderdaad onoorspronklik of afgesaag om ‘n geykte uitdrukking te gebruik.

En as ‘n dosent of ‘n onderwyser vergeelde notas uitdeel en nooit nuwe onderrigmetodes gebruik nie, kan dit baie frustrerend wees, veral vir ‘n 2.0 generasie.

* * *

Reglyning teenoor “yking” staan “vernuwing”, wat inherent ‘n chaotiese opsie is: om iets nuuts te skep, of om prosesse op ‘n nuwe wyse te bestuur…  Noodwendig veroorsaak dit verwarring en ontwrig diegene wat gewoond is aan die ritme of roetine van ‘n geykte manier van doen.

Enige vernuwingsopsies laat vrae ontstaan: Hoekom moet ons verander? Why change something that ain’t broke?  Maar dit skep vir kreatiewe siele weer ‘n asemhalingsruimte waar hulle uiteindelik kan vryer rondbeweeg met idees wat buite die grense van die geykte prosedures loop.

Dit gee jou kans om aan te pas by veranderende tye sodat jy met opgedateerde metodes die gewensde uitkomstes kan bereik, sodat jy jou werk kan streamline en produktiewer wees.  Sodat jy selfs jou uitkomste kan heroorweeg en moontlik wysig.

* * *

Dié spanning tussen yking en vernuwing moet ‘n mens verstaan.  Jy moet verstaan dat daar in, sowel liefdesverhoudings as bestuursprosesse, fases van yking en vernuwing afwisselend (en soms gelyktydig) plaasvind.

* * *

Deur nét terug te val op die bekende, omdat veranderingsbestuur juis ongemaklik is, is dwaas.  Dan raak jy die ou onderwyser met die geel notas in die klas.

Netso is om nét te wil verander die heeltyd, sonder om tyd te gee vir die veranderinge om getoets, gemeet en verfyn te word, ook onverantwoordelik.  Dan tree jy bloot impulsief op, en veral in ‘n groterige organisasie, veroorsaak dit wantroue in die hele idee van vernuwing.  Dan doen jy meer skade as goed.

* * *

Vandaar die beweging in die vorige eeu vanaf transaksionele leierskapstyle na transformasionele leierskap – vanaf operasionele bestuur na veranderingsbestuur.

As jy dié wisselende fases sensitief en kreatief kan begelei, dan doen jy goed.  As jy stagneer wanneer jy moet vernuwe, of vernuwe wanneer jy moet yk, dan doen jy sleg.

A change is as good as a holiday, sê die geykte uitdrukking.

Die pa wys na my en sê: “Kyk die snaakse oom! Kyk, hy is ook bang vir die water.”

Ek dink om ‘n goeie onderwyser te wees, moet jy kan connect met ‘n kind op sy/haar vlak.

So stap ek nog op die strand, moeg en warm van balgooi vir ‘n paaltjiewagterknaap, verby ‘n pa met ‘n peuter wat skree.  Hy probeer sy bes.  Paai sy dogtertjie wat om die dood toe nie met haar voete aan die watermassa wil raak nie.

Laat los hy; laat spaander sy: hulle mossel aan mekaar vas.

Ek kyk en besluit hier moet ek help!

* * *

Stadig sluipvoet ek oordrewe nader aan die terugtrekkende brander, sodat sy nie anders kan as om na my te kyk nie.

Nes die volgende brandertjie beginne breek, draai ek beangs om en hardloop met slow motion trekke op my gesig wég van die dreigende gevaar!

Die dogtertjie lag!

Ek frons en loer wantrouig die brander agterna.  Sy kyk hom ook, stip.

Soos die skuimerige waterslym slu terugtrek, mimiekvoet ek wéér sluip-sluip agterna, nuuskierig…

Maar die oomblik toe die volgende spoegbrander breek, rukbewe ek, vries verskrik botstil – en draai weer volspoed bitterstadig om, met hoë knieë en bang treë stadig volspoed sagtesand se kant toe.  Sjoe!

Die dogtertjie skater!

Reg, ek het geconnect.  Nou vir die les.

Ek frommel my gesig in ‘n duisend plooie.  Asem ‘n mond vol Wolraad Woltemade in.  Stap met reghoekige elmboë swaaiend bo my ken.  Dawerend die noodlot trompop tegemoet!  Basta met bangwees!

Dapper kyk sy agterna hoe ek dapper haar vrees invaar, en klou dapper aan haar dapper pappa se hand.

Haar pa hou sy asem op.

Sy kyk my na.

Selfs omstanders staan stil.

En soos die witskuim rol, draai ek amper-amper om – ek weet sy weet ek wil weg, maar ek weet sy weet ek moet in – en wrik waagmoedig terug.  (Pot)sierlik – net-net vroegbetyds enkelhoog op SPRING ek – met ‘n glimlag breed soos dié van ‘n nar – …en land pabloems! in die water, mond waterwyd oop!

Sy is verstom!

En tóé begin ek dáns soos ‘n watermakranka en spat-spot rond-en-grond in die water.  Haai, haai, joegaai!  Luidrugtig gaan ek tekere sonder om ‘n klank te maak. 

Sy is oorstelp!  In haar -g-a-n-s-e- lewe het sy nog nooit so iets gesien nie.  Maar die punt is, sy glo die leuen.  Sy glo die les.  Van oor-tot-oor glo sy my.  As hierdie snaakse omie kan…

Ek glimlag breed en groet gul, sonder ‘n woord.

* * *

En ná ‘n paar treë se aanstap, netmooi ver genoeg dat ek weet hulle my nie meer sou nástaar nie, loerkyk ek vir ‘n oomblik om:

Die krulletjieskopkind los haar pa se hand…  beur braaf-braaf branders toe… en spring pabloems! die bangmaakwater plat!

Pappa voel-soek in sy sakke, kry sy selfoon en neem ‘n klinkklare kiekie van sy klein waternimf: hoe sy verspot, met hoë harlekynknieë, in die water dans!

Hy skud sy kop.

Sy lag.

En ek stap rustig aan.

Sewe eksamenwenke aan ’n matriekleerder wat sy eerste naweek omgelê het op Clifton se strand.

Nou die dag geselstik ek met ‘n matriekleerder via gmail se chatfunksie.  Hulle eksamens begin nou.

Toe gee ek hom sewe tips:

1. Leer jou inhoudsopgawes. Dit sal jou ‘n goeie struktuur in jou kop gee waarby jy feite kan aanhaak. Blaai ook vinnig-vinnig deur ‘n ou vraestel om ‘n goeie idee te kry van wát tipies getoets word.
2. Werk vinnig: Moenie jou handboek soos ‘n storieboek lees nie – vluglees dit soos ‘n ensiklopedie: soek die feite wat nodig is op die vrae wat jy vermoed hulle gaan vra.
3. Figure vooraf uit wat jy alreeds weet en wat jy nog nie weet nie. Dit kan baie verleidelik wees om herhaaldelik weer-en-weer te lees wat jy alreeds ken en die “moeilike” goed uit te stel tot later. Moenie. Werk vinnig, sorg dat jy weet wáár in jou inhoudsopgawe die werk wat jy ken, inpas, en weet waar die gaps in jou verstaan nog is.
4. Maak leer fun. As jy feite moet memoriseer, omdat jy weet hulle gaan vra om die 10 watookals te lys, dan kry shortcuts om die lys te kan onthou. Gebruik al jou sintuie; teken prentjies in jou kop, ens. Maar maak dit pret.
5. Wanneer jou tyd uithardloop, kyk weer vir oulaas na jou inhoudsopgawe en maak weer ‘n mental opgawe van wat jy weet en watter dele fuzzy is. Tydens die eksamen sal jy dan ook weet watter vrae om eers te skip en later na terug te kom.
6. Geniet die vraestel! Onthou, ‘n vraestel is ook maar net ‘n vraestel. Hulle gaan jou nie probeer vasvra nie; hulle toets maar net stelselmatig die inhoud van jou vak. Geniet die challenge en werk so vinnig as wat jy kan – nie omdat jy hoef haastig te wees nie, maar omdat hulle meestal nie die complicated antwoord soek nie, maar die obvious ene.
7. Leer in kort spurts en gee vir jouself elke nou en dan ‘n lekker, kort break.  Sien uit na die lang vakansie wat voorlê en ontspan vir ‘n uur ná ‘n vraestel voor jy nog ‘n leersessie aanpak.

Hm, het my blogvriende enige ander raad vir die eksamenskrywendes?

Hehe, I pity the poor fools.